کولرهای گازی امروزه بخش عمده‌ای از بازار سرمایش را به خود اختصاص داده‌اند. این وسایل سرمایشی به این خاطر که نیازی به جریان آب برای خنک‌سازی محیط ندارند و مصرف انرژی الکتریکی پایینی دارند، توانسته‌اند جایگاه خوبی در بازار تهویۀ مطبوع پیدا کنند. اگر سری به بازار کولرهای گازی زده باشید و یا در اینترنت جستجو کرده باشید، با انواع کولرهای گازی از برندها و مدلهای مختلف کولرگازی مواجه خواهید شد.
نحوه کار کولرهای گازی
کولرهای گازی بر اساس سیکلی کار می‌کنند که به آن سیکل تبرید تراکمی می‌گویند. این سیکل از چهار دستگاه تشکیل شده است : کمپرسور، کندانسور، دستگاه انبساط و اواپراتور و البته مبرد یا همان گاز خنک‌کننده که با تغییر فاز باعث می‌شود که گرما از محیط داخل اتاق به بیرون منتقل شود. در هر سیستم بر حسب ظرفیت و کاربرد مورد نظر ممکن است اجزای دیگری نیز وجود داشته باشند. در سیکل تراکمی، ابتدا گاز مبرد وارد دستگاه کمپرسور می‌شود، کمپرسور دستگاهی است که هم انرژی لازم برای حرکت مبرد را تامین می‌کند و هم با فشرده کردن آن باعث افزایش دمای میعان مبرد می شود. سپس مبرد با فشار بالا وارد کندانسور می‌شود که در آنجا حرارت خود را به محیط بیرون منتقل می‌کند.
در همین جا می‌توان فهمید که کندانسور باید در خارج از محیط مورد نظر نصب شود. سپس مبردی که مایع شده به دستگاه انبساط می‌رسد. در اینجا با افت فشار مبرد، دمای تبخیر آن نیز کاهش می‌یابد و حالا مبرد آماده است تا وارد اواپراتور شده و با جذب گرما تبدیل به گاز شود و به نقطه ابتدایی باز گردد. گاز مبرد با طی این چهار مرحله گرمای داخل اتاق را جذب و به محیط بیرون منتقل می‌کند
کولرهای اسپلیت
اسپلیت در لغت به معنی جدا از هم است و برای کولرهای گازی که قسمت پنل داخلی (پنل دیواری یا اواپراتور خنک کننده) از قسمت کندانسور و کمپرسور (قسمت بیرونی) جدا شده است مورد استفاده قرار می گیرد. ارتباط این دو قسمت جدا شده به وسیله لوله های رابط مسی انجام می گردد. بنابراین، سیستم سرمایشی در کولرهای اسپلیت به دو قسمت جداگانه تقسیم می‌شود:
- قسمت اول که شامل فن گردش هوا، شیر انبساط و لوله‌های تبخیر است، و در فضای داخلی روی دیوار در ارتفاع بالا نصب می‌شود.
- قسمت دوم متشکل از کندانسور، کمپرسور و فن کندانسور که حرارت را به بیرون انتقال می‌دهد، و روی دیوار خارجی و در فضای بیرون ساختمان نصب می‌شود.
بسیاری از کولرهای اسپیلیت برای گرم کردن فضا در فصل زمستان نیز استفاده می‌شوند.
انواع مدل های کولرهای گازی و اسپلیت
۱. کولر گازی پنجره ای
۲. کولر گازی پرتابل
۳. کولر اسپلیت دیواری
۴. کولر اسپلیت ایستاده
۵. کولر اسپلیت سقفی کاستی
۶. اسپلیت سقفی کانالی
۷. کولر گازی اسپلیت چند پنل ( مولتی اسپلیت )
۸. .سیستم های پیشرفته ( VRF)
۱. کولر گازی پنجره‌ای
کولر گازی پنجره‌ای یکی از ساده‌ترین مدلهای کولر گازی است که به شکل یک مکعب یک‌تکه ساخته می‌شود. از یک سمت آن (اواپراتور) باد خنک و از سمت دیگر (کندانسور) باد گرم می‌وزد. به این ترتیب با قرار دادن آن در لبه پنجره حرارت اتاق به بیرون منتقل می‌شود. از مزایای این مدل حجم کوچک و قابلیت جابجایی آن است. البته باید توجه داشت که در کولر گازی‌های پنجره‌ای صدای کمپرسور از داخل اتاق شنیده می‌شود. کولرگازی پنجره ای در مقایسه با کولر گازی اسپلیت دارای خرابی کمتر و در عوض صدا و مصرف انرژی بالاتری است. همچنین به طور کلی قیمت کولر گازی پنجره ای نسبت به اسپلیت پایین تر است.
۲. کولرهای گازی پرتابل
کولر گازی پرتابل ساختمانی کاملاً مشابه کولر گازی پنجره ای دارد، اجزای سیستم سرمایشی آن همانند کولر گازی پنجره‌ای، درون محفظه‌ی دستگاه جاسازی شده‌اند. با این تفاوت که قابل حمل بوده و در محل خاصی نصب نمی شود و بیشتر در مواردی کاربرد دارند که امکان نصب کولر بر روی دیوار یا پنجره وجود ندارد. در این کولرها باید هوای کندانسور از طریق لوله پلاستیکی قابل انعطاف به بیرون هدایت شود. با توجه به اینکه این نوع کولرها در فضای داخلی منازل قرار می‌گیرند، فن تبخیرکننده باید به‌صورت مداوم کار کند تا رطوبت جمع شده درون دستگاه را خارج نماید. موارد استفاده این دستگاه بیشتر در فضاهای کوچک و اتاقکها می باشد. این کولرها اغلب مناسب مکان‌های با حداکثر متراژ ۱۰ مترمربع هستند و در ظرفیت های بالاتر به علت داشتن صدای بیشتر و ابعاد بزرگتر تولید نمی شود.
۳. کولر اسپلیت دیواری
یکی از انواع کولر اسپلیت ها که طرفداران زیادی هم دارد، اسپلیت دیواری می باشد. این اسپلیت از دو قسمت داخلی و خارجی یعنی به ترتیب از اواپراتور و کندانسور تشکیل شده اند. در اسپلیت‌های دیواری، همان‌طور که از روی اسم‌ش مشخص است، قسمت پنل داخلی روی دیوار نصب می‌شود. یونیت های این کولر توسط لوله های مسی با یکدیگر ارتباط دارند. در یک لوله گاز مبرد (لوله ضخیم تر) و در لوله مسی باریک تر مایع مبرد جریان دارد. این نوع از اسپلیت ها بیشترین فروش و کارایی را دارند و گزینه ای مناسب برای محیط های مسکونی و اداری محسوب می شوند. ظرفیت این کولرها از 7 هزار تا 36 هزار بی تی یو بر ساعت متفاوت است و روی دیوار نصب می شوند.
۴. کولر اسپلیت ایستاده
کولر اسپلیت ایستاده ماننده کولر اسپلیت دیواری دارای دو بخش داخلی و بیرونی است.تنها تفاوت این سیستم با اسپلیت های دیگر در این است که طراحی یونیت داخلی به خصوص فن آن به صورتی است که توان پرتاب باد قوی‌تری دارد و برای فضاهای بزرگ مانند سالن ها، رستوران ها و مساجد مناسب است.از نظر شکل ظاهری این دستگاه شبیه یک یخچال یا کمد مرتفع می باشد و به دلیل ظاهر آن و ایستایی آن بر روی زمین آن را اسپلیت ایستاده یا کابینتی نیز می نامند.
کمپرسور این دستگاهها حین عملکرد، گرمای زیادی تولید می کند به همین خاطر باید در فضای بیرونی مانند بالکن یا بام ساختمان قرار گیرد.
انوع مختلفی از اسپلیت ایستاده تولید می شود، در بعضی از انواع آن خروجی هوای دستگاه از نوع کانالی بوده و توزیع هوا توسط سیستم کانال می باشد و در برخی دیگر کمپرسور نیز در داخل دستگاه داخلی قرار می گیرد و دستگاه بیرونی فقط شامل کندانسور است.
حین خرید کولر اسپلیت ایستاده باید توجه داشت که برق مورد نیاز این کولرها معمولاً از نوع سه فاز می باشد.
۵. کولر اسپلیت سقفی کاستی
اسپلیت سقفی کاستی در داخل سقف کاذب قرار می گیرد . عملکرد این اسپلیت ها به گونه ایست که می توانند گرما و سرمای تولید شده را از طریق سقف به سمت زمین از هر چهار جهت پخش کنند. اسپلیت سقفی کاستی به ریموت کنترل های دستی و دیواری مجهز است و معمولا دارای کاربری تجاری و اداری است. این نوع اسپلیت بیشتر برای مکان هایی که ارتفاع سقف آن بیشتر از حد معمول است مورد استفاده قرار می گیرد.
۶. اسپلیت سقفی کانالی
یکی دیگر از انواع اسپلیت ها که ظرفیت بالایی دارد، اسپلیت سقفی کانالی می باشد. در این نوع اسپلیت، لوله کشی میان اواپراتور و کندانسور می تواند از سایر اسپلیت ها طولانی تر باشد، لذا یونیت داخلی که در سقف کاذب قرار می گیرد، امکان ایجاد چندین دریچه خروجی هوا را فراهم می سازد. . همچنین اسپلیت سقفی کانالی با یک یونیت داخلی می تواند چند اتاق یا محیط مجزا را از طریق کانال های هوادهی سرد یا گرم سازد.
۷. کولرهای گازی مولتی پنل یا مولتی اسپلیت
کولر مولتی اسپلیت یا کولر چند پنله با همان سیستم کولرهای گازی کار می‌کند با این تفاوت که که در مولتی اسپلیت تعدادی یونیت داخلی با هم به یک یونیت خارجی متصل می شوند و همه آن ها از نظر دمایی با هم کنترل می شوند و در صورت خاموش کردن یکی از یونیت های داخلی بقیه یونیت ها نیز خاموش می شوند. این کولر ها برای کاربردهای تجاری کوچک تا متوسط و مخصوصا اماکنی که نصب کانال در آنها هزینه زیادی داشته باشد مناسب هستند.
۸.سیستم پیشرفته ( VRF)
سیستم پیشرفته ( VRF) یک سیستم حرارتی- برودتی است که به دلیل دو جزئی بودنش، آن را به اسپیلت مشابه می‌دانند. VRF مخفف Variable Refrigerant Flow به معنی تغییر دهنده مبرد جریان است که متشکل از تعدادی یونیت‌های درونی و یک یونیت بیرونی است. در این سیستم که به اسپیلت مرکزی نیز شهرت دارد، یونیت‌های داخلی و یونیت خارجی به واسطه لوله‌ای از جنس مس که در آن مبرد وجود دارد، به هم مرتبط شده‌اند. ایجاد جریان‌های سرمایشی یا گرمایشی با اتصال همین یونیت‌ها به یکدیگر، امکان‌پذیر می‌شود. فناوری پیشرفته ی الکترونیکی در نظر گرفته شده برای سیستم vrf قابلیت کنترل و استفاده ی مجزای هر دستگاه داخلی، مانند یک دستگاه کاملاً مستقل را برای کاربران به وجود آورده است.